Cần Giờ từ lâu được xem là cửa ngõ hướng biển duy nhất của TP.HCM nhưng tiềm năng ấy chỉ thực sự được khai mở khi dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ chính thức được đưa vào chương trình hành động của Chính phủ. Sau nhiều năm đề xuất và xem xét, đến tháng 9 năm 2024 dự án đã được bổ sung vào Quy hoạch tổng thể hệ thống cảng biển Việt Nam giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050, đồng thời tích hợp trong Quy hoạch chung TP.HCM đến 2040, tầm nhìn 2060. Đây là bước khẳng định vai trò chiến lược của Cần Giờ trong mạng lưới hạ tầng logistics quốc gia.
Ngày 16 tháng 1 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 148/QĐ-TTg chấp thuận chủ trương đầu tư cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Theo đó dự án có quy mô khoảng 571 ha, thời hạn hoạt động 50 năm và mức vốn tối thiểu 50.000 tỷ đồng. Ở cấp địa phương, các cơ quan chuyên môn ước tính tổng vốn đầu tư cho toàn bộ hạng mục lên đến hơn 113.000 tỷ đồng. Đây là dấu mốc pháp lý quan trọng đưa dự án từ ý tưởng thành hiện thực chiến lược.
Phối cảnh cảng Trung chuyển quốc tế Cần Giờ
Theo kế hoạch, cảng Cần Giờ sẽ được triển khai trong 7 giai đoạn. Giai đoạn đầu dự kiến hoàn thành vào năm 2027 và toàn bộ dự án sẽ hoàn tất vào năm 2045. TP.HCM đặt mục tiêu khởi công trong năm 2025, song hiện tại thành phố vẫn đang xử lý các thủ tục quan trọng như chuyển đổi gần 83 ha đất rừng ngập mặn, hoàn tất báo cáo đánh giá tác động môi trường, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược và sắp xếp cơ chế vốn phù hợp với Luật Đấu thầu mới. Điều này cho thấy quyết tâm chính trị rõ ràng nhưng cũng phản ánh sự phức tạp và thách thức khi triển khai dự án trong thực tế.
Về năng lực kỹ thuật, dự án được thiết kế để tiếp nhận tàu container tải trọng đến 250.000 tấn, tương đương 24.000 TEU, với công suất tối đa 16,9 triệu TEU mỗi năm vào năm 2045. Nhà đầu tư đề xuất là Liên danh Saigon Port JSC và Terminal Investment Limited thuộc Tập đoàn MSC, một trong những hãng tàu container lớn nhất thế giới. Sự hiện diện của MSC là bảo chứng quan trọng về tính khả thi và khả năng hội nhập quốc tế của dự án ngay từ giai đoạn khởi động.
Khi cảng đi vào hoạt động, tác động lan tỏa sẽ vô cùng mạnh mẽ. Với TP.HCM, siêu cảng tạo ra cú hích tăng trưởng mới, đóng góp trực tiếp vào GDP thành phố thông qua doanh thu dịch vụ cảng, logistics, thương mại và công nghiệp phụ trợ. Với Việt Nam, đây sẽ là bước chuyển để giảm phụ thuộc vào các trung tâm trung chuyển như Singapore, chủ động đón tàu mẹ quốc tế, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh hàng hóa xuất nhập khẩu. Theo tính toán sơ bộ, cảng sẽ tạo ra hàng chục nghìn việc làm trực tiếp trong vận hành và hàng trăm nghìn việc làm gián tiếp trong các ngành liên quan, từ logistics, kho bãi đến dịch vụ thương mại và du lịch. Điều này không chỉ giúp cải thiện thu nhập cho người dân địa phương mà còn góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế, biến Cần Giờ từ một vùng ven biển thưa thớt thành một cực phát triển năng động.
Song song với siêu cảng, TP.HCM đã và đang nghiên cứu triển khai các dự án hạ tầng đi kèm. Tuyến tàu điện TP.HCM – Cần Giờ được đặt trong quy hoạch như một trục kết nối trực tiếp giữa đô thị trung tâm với siêu cảng và khu đô thị ven biển. Bên cạnh đó, dự án siêu đô thị lấn biển Cần Giờ quy mô 2.870 ha do Vingroup đầu tư sẽ tạo nên một quần thể đô thị – thương mại – du lịch hiện đại, đồng bộ với cảng biển. Sự kết hợp giữa siêu cảng và siêu đô thị sẽ biến Cần Giờ thành cửa ngõ kinh tế, thương mại, logistics và du lịch tầm cỡ quốc tế, vừa là trung tâm hàng hải, vừa là điểm đến nghỉ dưỡng, vừa là nơi an cư cho lực lượng lao động chất lượng cao.
Thách thức lớn nhất vẫn nằm ở cân bằng phát triển và bảo tồn. Vùng đất Cần Giờ là khu dự trữ sinh quyển thế giới, đòi hỏi mọi hạ tầng phải gắn liền với công nghệ xanh, quy trình vận hành thông minh, sử dụng năng lượng tái tạo và giải pháp giảm phát thải. Nếu giải được bài toán này, Cần Giờ có thể trở thành hình mẫu phát triển bền vững, vừa là động cơ tăng trưởng kinh tế, vừa giữ vai trò lá phổi sinh thái cho toàn vùng.
Siêu cảng Cần Giờ không chỉ là một dự án hạ tầng, mà là lá bài chiến lược của quốc gia. Nó mang trong mình kỳ vọng đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics biển hàng đầu Đông Nam Á, góp phần tái cấu trúc kinh tế TP.HCM, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm nghìn lao động, và xây dựng một cực phát triển mới gắn với đô thị ven biển hiện đại. Nếu được triển khai đúng hướng, dự án này sẽ ghi dấu như một bước ngoặt thế kỷ, đưa Việt Nam bứt phá trên bản đồ hàng hải toàn cầu.
