TP Mới Bình Dương sau hơn mười năm xây dựng đã đi qua nhiều ánh nhìn trái chiều. Nơi từng được kỳ vọng trở thành trung tâm hành chính hiện đại của một tỉnh công nghiệp năng động lại bị không ít người gắn cho hình ảnh khô khan, thiếu sức sống. Thế nhưng bối cảnh hôm nay đã khác. Khi tiến trình sáp nhập Bình Dương vào không gian đô thị TP.HCM mở rộng dần hiển lộ, vị thế và chức năng của TP Mới được đặt lại trong một tầm nhìn mới, gắn liền với kỳ vọng hình thành một cực tăng trưởng khoa học và công nghệ, song hành cùng các trung tâm kinh tế khác của vùng.
Ý tưởng chuyển đổi tòa tháp hành chính thành trung tâm khoa học và đổi mới sáng tạo không chỉ là sự hoán đổi công năng. Đó là bước thử nghiệm mang tính chiến lược để định vị lại bản chất phát triển: từ chỗ là “thủ phủ hành chính” sang một không gian hội tụ tri thức, nghiên cứu, khởi nghiệp và công nghệ cao. Trong khi ấy, ở cực Nam thành phố, Cần Giờ đang chứng kiến sự trỗi dậy dữ dội với dự án đại đô thị biển quy mô toàn cầu của Vingroup. Hình ảnh “cơn bão Cần Giờ” đã trở thành biểu tượng cho sức hút truyền thông, cho dòng vốn đầu tư và cho niềm tin thị trường. Sự đối lập ấy làm dấy lên câu hỏi: liệu Bình Dương có đủ nội lực để trở thành “Silicon Valley mở rộng” hay sẽ chỉ dừng ở một giấc mơ chưa thành?
Điểm mạnh của Bình Dương nằm ở nền tảng công nghiệp đã tích lũy. Hơn 40 tỉ đô la vốn FDI đã đổ vào các khu công nghiệp và khu công nghệ cao, hình thành cơ sở vật chất – kỹ thuật bậc nhất cả nước. Đây là bệ phóng để chuyển đổi từ công xưởng sản xuất sang trung tâm nghiên cứu và sáng tạo. Cùng với đó, hệ thống hạ tầng đang mở rộng như Vành đai 3, tuyến Mỹ Phước – Tân Vạn, tuyến metro TP Mới – Suối Tiên sẽ xóa bỏ cảm giác biệt lập, đưa TP Mới hòa nhập trực tiếp với Thủ Đức và trung tâm TP.HCM. Quan trọng hơn, chính quyền Bình Dương nhiều năm qua đã chứng minh tinh thần dám nghĩ, dám làm, từ cải cách hành chính đến hợp tác quốc tế, tạo nền tảng cho những bước đi mới.
Tuy vậy, không ai có thể phủ nhận hạn chế lớn nhất của TP Mới chính là thiếu hạ tầng mềm. Một đô thị khoa học không thể chỉ dựa vào những tòa tháp hay quảng trường. Nó cần hệ sinh thái con người: trường đại học, viện nghiên cứu, vườn ươm khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm, cộng đồng sáng tạo. Nếu không có lực hút nhân tài, nếu không giữ được các kỹ sư công nghệ, các nhà nghiên cứu AI, các doanh nhân đổi mới sáng tạo ở lại, mọi kế hoạch đều khó đi xa. Ngược lại, khi dòng chảy nhân lực trí thức hội tụ, TP Mới sẽ có sức bật nội sinh để khẳng định mình trên bản đồ công nghệ khu vực.
Trong cấu trúc vùng, Cần Giờ và Bình Dương không nhất thiết loại trừ nhau. Cần Giờ có thể trở thành trung tâm sinh thái, du lịch biển, tài chính xanh, còn Bình Dương có thể giữ vai trò cực công nghiệp và công nghệ cao. Một bên hướng ra đại dương, một bên bám trục sản xuất toàn cầu. Sự song hành này nếu được hoạch định đồng bộ sẽ mang lại sức mạnh tổng hợp cho một đô thị mở rộng quy mô 20 triệu dân, đủ sức cạnh tranh trong không gian kinh tế châu Á.
Vấn đề then chốt không nằm ở chỗ chọn giữa giấc mơ hay hiện thực, mà ở chỗ biến giấc mơ thành hiện thực bằng chính sách, bằng con người và bằng quyết tâm. Nếu biết tận dụng thời cơ, xây dựng hệ sinh thái sáng tạo, phát huy lợi thế công nghiệp và đầu tư mạnh cho hạ tầng tri thức, TP Mới Bình Dương hoàn toàn có thể vượt khỏi hình ảnh thủ phủ hành chính đơn thuần để trở thành cực khoa học – công nghệ của TP.HCM mở rộng, song hành cùng “cơn bão Cần Giờ” trong hành trình kiến tạo đại đô thị mới của Việt Nam.
